Малчин түмний ажил мундахгүй их. Үүр хаяарахаас үдшийн бүрий хүртэл сааль сүүгээ базаах, хотоо цэвэрлэх, хадлан тэжээлээ бэлдэх, мал сүргээ хариулах гэхчлэн хөлсөө дуслуулсан хөдөлмөрийн үр шимээр хэдэн малаа өсөхийг харах л тэдний жаргал гэлтэй. Эртнээс Монголчууд мал сүргээ үр хүүхэд лугаа хайрлан, нүдлэн өсгөдөг байсан уламжлал өдгөө ч хадгалагдсаар. Гэтэл чин шударга хөдөлмөрийн эсрэг туйлд тэвчишгүй хулгайн замаар амьдрагсад ч гэж байсаар...
Малчин өрхийн санхүүгийн гол эх үүсвэр нь мал сүрэг нь байдаг. Гэтэл хээлтэй малыг бэлчээр дээр нь нядалж, хэдхэн цаасны төлөө хөрш зэргэлдээ айл сахалтаа тонон дээрэмдэж, амьдралаа залгуулах ганц тугалтай үнээг нь нутгийн буурайгаас хулгайлах хүн чанаргүй үйлдэл өнөөдрийн хотонд орсон чоно лугаа хулгайчдаас гарсаар байна.
Манай сурвалжлах баг Төв аймгийн Шарын аманд намаржих нутгийн айлаар зочиллоо. Биднийг 20 тооны үхрийнхээ талыг нь алдаад хөлөө цуцтал хайсан буурай магнайгаа тэнийтэл баярлан хүлээж авсан юм. Учир нь цагдаагийн байгууллагаас хулгайд алдсан малыг нь олж тогтоон, бүрэн тоогоор нь хүлээлгэн өгсөн байжээ. Нээрээ л насаараа хураасан буяныг нь нэг л шөнө атгаг хулгайчид туугаад явсан байхдаа...
Тус хэргийг тодруулбал Дархан-Уул, Сэлэнгэ, Төв аймгийн нутаг дэвсгэр, нийслэл орчмын малчин иргэдийн 21 тооны үхэр, 5 тооны адууг үргэлжилсэн үйлдлээр хулгайлан Дархан-Уул аймагт худалдан борлуулах гэж байхад нь цагдаагийн байгууллагаас гэмт хэргийг халуун мөрөөр нь илрүүлэн, мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулж байна.
Улсын хэмжээнд мал хулгайлах гэмт хэрэг 524 бүртгэгдсэн нь өмнөх оны мөн үеэс 128 нэгжээр буюу 19,6 хувиар буурсан. Энэ нь гэмт хэрэг үйлддэг бүлэг этгээдүүдэд цагдаагийн байгууллагаас нэг бүрчилсэн хяналт тогтоон, дахин гэмт хэрэг үйлдэхээс урьдчилан сэргийлэн ажиллаж байгаатай холбоотой юм.
Мөн Цагдаагийн байгууллагаас энэ төрлийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх, илрүүлэлтийг ахиулах, таслах зогсоох, урьдчилан сэргийлэх ажлыг эрчимжүүлэх зорилгоор "МАЛ МАХ" нэгдсэн арга хэмжээг жил бүр зохион байгуулдаг.
Тиймээс иргэд та бүхэн мал, мах, малын гаралтай бүтээгдэхүүнийг төв суурин газарт худалдан борлуулах, тээвэрлэх тохиолдолд заавал мал эмнэлгийн гарал үүслийн гэрчилгээ авах шаардлагатай, зарим тохиолдолд малын хулгайчид энэхүү гарал үүслийн бичгийг хуурамчаар үйлдэх, энэ асуудлыг хариуцсан зарим албан тушаалтан хуурамч гарал үүслийн бичиг гаргаж өгч, малын хулгайчдыг өөгшүүлэх үйлдэл бүртгэгдэж байгаад тухайн орон нутгийн иргэд өөрсдөө давхар хяналт тавьж хамтран ажиллах шаардлагатай байна.
Түүнчлэн иргэд алдсан, олдсон малын зар мэдээллээ “Малчин лавлах-109” дугаарт үнэ төлбөргүй өгөх, малчин өрхүүд өөрийн өмчлөлийн мал сүргийг бэлчээрт олон хоног, удаан хугацаагаар эзэнгүй, хариулгагүй орхихгүй байх, сүүлийн үеийн шинэлэг техник тоног төхөөрөмж /чип, байршил тогтоогч, камер гэх мэт/-ийг ашиглах, орон нутгийн мал бүхий иргэд нэгдэх нөхөрлөл, бүлгэм үүсгэж мэдээ, мэдээлэл солилцох, цагдаагийн байгууллагатай байнга мэдээ, мэдээлэл солилцон хамтран ажиллах, малаа алдсан тохиолдолд хугацаа алдалгүй нэн яаралтай цагдаагийн байгууллагад мэдэгдэхийг зөвлөж байна. Учир нь малчид эхлээд өөрсдөө хайж явсаар цаг хугацаа алддаг тал байгааг анхаарах хэрэгтэй байна.
Монгол Улсын Үндсэн хуульд “Мал сүрэг үндэсний баялаг бөгөөд төрийн хамгаалалтад байна” гэж заасан байдаг. Малч ухааныг хулгайгаар биш хөдөлмөрөөр үргэлжлүүлнэ.
